رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) مىفرمایند:

بهترین نوشیدنىها عسل است که به قلب نشاط مىبخشد، سینه را گرم و به قوه حافظه کمک مىکند.(بحار الانوار، ج 2، ص 295)

عسل یا اکسیر حیات بخش

عسل یکى از نعمتهاى بزرگ الهى است که سرشار از ارزشمندترین مواد حیاتى اعم از مواد آلى، معدنى، قندهاى طبیعى، انواع ویتامین و... است که زنبور عسل از شهد شیرین بهترین گلها مکیده و پس از افزودن انواع آنزیمها و انجام چند عمل شیمیایى بر روى آن، تبدیل به مایعى بسیار خوشبو، خوش طعم، لذیذ، نشاط آور، مقوى و شفابخش به نام عسل شده و سخاوتمندانه به ما تقدیم نموده است.

براى اهمّیّت عسل همین بس که از دو کلمه «شفاء» در قرآن کریم، یکى مربوط به عسل است: (فیه شفاءٌ للناس) (نحل/ 69) شفاى مردم در آن است;

در وصف عسل هر آنچه گویم کم است***از معجزهاش هر چه بگویم کم است

این بس، که خدا بگفته اندر قرآن***آن فیه شفاء بود زِ بهر انسان

و پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و ائمه معصومین(علیهم السلام)نیز سفارشات متعددى نسبت به این ماده ارزشمند کردهاند که انشاءالله در شمارههاى بعدى به نمونههایى از آنها اشاره خواهیم کرد.

در طب قدیم نیز اهمّیّت و جایگاه عسل به مراتب بیشتر از حال بوده و دانشمندانى همچون بقراط حکیم، جالینوس، فیثاغورس، ارسطو، ابوعلى سینا و... اکثر نسخههاى خود را بر اساس عسل و موم تجویز مىکردند.

اما متاسفانه در کشور ما که عسل و تولید آن منحصر به فرد و در نوع خود بى نظیر مىباشد نه تنها از جنبه دارویى به آن توجه نشده بلکه از نظر مصرف غذایى هم مورد کم لطفى قرار گرفته است و این نعمت خدادادى هنوز ارزش واقعى خود را در بین سایر مواد غذایى بدست نیاورده بطورى که بعضاً مصرف مربّا و قندهاى مصنوعى را بر این غذاى بهشتى و اکسیر حیات بخش که از هر نظر برترى ممتاز و چشمگیرى نسبت به همه مواد غذایى و خوراکىها داشته و دارد ترجیح مىدهند که علّت اصلى آن عدم شناخت از مزایا و ارزشهاى واقعى عسل مىباشد.

خواص درمانى عسل

از گذشته تا کنون از عسل در درمان بسیارى از بیماریها استفاده شده است، مهمترین خاصیت عسل ضد میکروب بودن آن است، و منبع بسیار خوبى از آنتى اکسیدان است و نقش بزرگى در جلوگیرى از سرطان و بیمارىهاى قلبى دارد. هم چنین عسل باعث تحریک، تقویت قلب و گشاد شدن رگها و باز شدن مویرگها شده و جریان خون را در درون شریانها افزایش مىدهد بنابراین مصرف آن براى سلامت قلب و عروق بسیار مفید است بنابراین سالمندان عزیز اگر هر روز شربت عسل بهمراه آب لیموى تازه میل نمایند سلامتى بیشتر و عمرى طولانىتر خواهند داشت.

* عسل براى رفع کم اشتهایى مفید است و باعث بهبود جریان خون مىشود. بنابراین به رشد عضلات کمک کرده و براى بچههاى کم اشتها و افراد ورزشکار بسیار مفید است.

* مزمزه و قرقره کردن شربت عسل براى برطرف شدن زخمهاى دهان و ورم گلو بسیار مفید است.

* عسل با اینکه بسیار شیرین و چسبنده است نه تنها براى دندان و لثه مضر نیست بلکه لثه را سالم و دندانها را سفید مىکند.

* عسل مسمومیتهاى غذایى دستگاه گوارش را پاک سازى کرده، حرکات و ترشحات روده را بهبود مىبخشد و ضد اسهال است.

* عسل سریع الهضم است چون مولکولهاى قند موجود در عسل، نیاز به هضم اوّلیّه در معده را ندارند و لذا سریع جذب خون شده و پس از 7 دقیقه اثرات خود را نمایان مىکند. به همین جهت حتى حساسترین معدهها نیز مىتواند آنرا به سادگى هضم کند.

عسل بادشکن است و براى قولنج معده مفید است.

* عسل اعمال کبد را فعال کرده و در دفع سموم از کبد مؤثر است بنابراین در رفع بیماریهاى کبدى بسیار مفید است.

* سکنجبین (عسل مخلوط با سرکه سیب) از بین برنده صفرا است.

* چنانچه عسل با کُندُر مصرف شود سنگهاى کلیه و مثانه را از بین مىبرد.

* عسل خواب آور است لذا به مبتلایان به بیمارى کم خوابى توصیه مىشود قبل از خواب نوشیدن یک قاشق غذاخورى عسل محلول در یک لیوان آب را تجربه کنند.

* عسل ضد آسم است و در فراوردههاى ضد سرفه بطور مسقیم و غیر مستقیم از عسل استفاده مىشود و هم چنین در درمان آلرژى فصلى مفید است.

* سطح کالرى عسل پائین است و در مقایسه با سایر مواد قندى 40% کمتر کالرى دارد، ولى انرژى آن بالاست، و باعث اضافه وزن هم نمىشود.

* مصرف عسل سیستم دفاعى بدن را در برابر استرس افزایش مىدهد.

* عسل در درمان آب مروارید چشم مفید است.

* عسل فاقد هرگونه چربى یا کلسترول مىباشد.

* درمان چربى خون (کلسترول): روزى دو قاشق غذاخورى عسل و سه قاشق چایخورى پودر دارچین را در نیم لیتر آب ولرم حلّ کرده آنرا میل نمایید، براى کاهش چربى خون و متعادل شدن آن بسیار مفید است.

* درمان سرماخوردگى: به کسانى که در همه فصول سال با مشکل سرماخوردگى روبرو هستند توصیه شده است، یک قاشق غذاخورى عسل را با یک چهارم قاشق چایخورى پودر دارچین مخلوط نموده، به طور منظم طىّ مدّت سه روز (روزى یک بار) میل نمایند. (البته براى سهولت استفاده مىتوان پس از خوردن آن، چاى یا آب ولرم نوشید.) هم چنین این محلول در درمان انواع سرماخوردگى و آنفلوآنزا و سرفههاى خشک و عفونتهاى سینوسى نیز اثربخشى حیرتآورى دارد.

* در قدیم عسل به عنوان بهترین التیام دهنده انواع زخمها و سوختگىها بشمار مىرفت و امروزه نیز محققین طى آزمایشات متعددى پى به خواص ضد باکتریایى و آنتى بیوتیکى و همچنین خاصیت ضد التهابى عسل بردهاند مشروط بر اینکه عسل صد در صد طبیعى باشد و هیچگونه حرارتى هم ندیده باشد.

* عسل داراى اثرات ضد خون ریزى و ضد میکروبى است، لکن اثر ضد میکروبى آن پس از حرارت دیدن و یا در معرض آفتاب قرار گرفتن کاهش مىیابد.

* عسل نقش به سزایى در حفظ و تجدید جوانى دارد و به سلامت پوست کمک کرده و ضد پیرى است.

خانمها مىتوانند با تهیه ماسکهایى با عسل خالص یا عسل مخلوط با زرده تخم مرغ و خامه ترش به نسبت مساوى بر زیبایى و شادابى پوست خود بیفزایند. مىتوان با عسل انواع ماسکهایى براى تبدیل پوستهاى خشک به چرب و معمولى تهیه کرد که بسیار مؤثر است. انشاءالله در شفابخش 3 طرز تهیه انواع ماسکها بیان خواهد شد.

ترکیبات عسل:

عسل شامل قندهایى چون گلوکز (عامل تولید انرژى سریع) و فروکتوز (عامل تولید انرژى طولانى) و مواد معدنى از قبیل منیزیم، پتاسیم، کلسیم، کلرید سدیم، گوگرد، آهن، فسفات، مس، روى، ید و انواع ویتامینهایى همچون 1B، 2B، 3B، 5B، 6 Bو Cمىباشد و در یک کلام: «آنچه خوبان همه دارند عسل یکجا همه را دارد».

* عسل تصفیه نشده از نظر ویتامین غنى است و تصفیه باعث کاهش ویتامینها و حذف گرده گل و خورده ومها از عسل مىشود.

انواع عسل

عسل طبیعى: عبارت از ماده شیرینى است که: زنبور عسل «تنها» از شهد گلها و گیاهان جمع آورى کرده و پس از تغییرات لازم، در سلولهاى مومىشانهاى کندو ذخیره کرده باشد و معمولا ساکارز (قند معمولى) آن زیر 5% مىباشد. و خواصى که براى عسل ذکر شد و بیان خواهد شد تنها مربوط به اینگونه عسل مىباشد مشروط بر اینکه حرارت غیر مجاز هم ندیده باشد.

عسل تغذیهاى: عبارت از ماده شیرینى است که زنبور عسل علاوه بر استفاده از شهد گلها و گیاهان، از شربت شکر و... که در اختیار آنها مىگذارند استفاده کرده باشد که قطعاً از لحاظ کیفیت، خواص عسل طبیعى را ندارد و در آزمایشگاه به راحتى قابل اندازهگیرى است و معمولا ساکارز (قند معمولى) آن بالاى 5% مىباشد. و متاسفانه اینگونه عسلها در فروشگاههاى مواد غذایى بسیار دیده مىشود.

عسل تقلّبى: مایعى است شیرین شبیه عسل که از ترکیب گلوکز تجارى، شکر، اسید سیتریک، اسانس و... که پس از پخته شدن به دست مىآید و زنبور عسل هیچ دخالتى در تهیه آن ندارد و در آزمایشگاه به راحتى قابل تشخیص است و اینگونه عسلها فاقد هر گونه خواص عسل طبیعى است بلکه مضر نیز مىباشد. البته اگر چه اینگونه عسلها نادر است. ولى بهتر است در تهیه عسل دقّت لازم به عمل آیـد.

عسل و حرارت: آنزیمها مواد پیچیدهاى از پروتئینها هستند که توسط زنبور عسل به شهد اضافه مىشود و نقش حیاتى در ایجاد خواص دارویى و غذایى و نیز طعم و عطر عسل دارد که مهمترین آنها آنزیم دیاستاز است. این ماده حیاتى نسبت به حرارت بسیار حساس است به طورى که اگر عسل از 45 درجه سانتىگراد بیشتر حرارت ببیند کیفیت آن از لحاظ خواص، طعم، عطر و... کاهش مىیابد تا جایى که اگر حرارت به 80 درجه سانتىگراد برسد نه تنها هیچ خواصى باقى نمىماند بلکه مادهاى به نام هیدروکسى متیل فورفورال (HMF) تولید مىشود که براى سلامتى بسیار خطرناک است و در آزمایشگاه نیز به راحتى قابل اندازهگیرى است، و هم چنین باعث از بین رفتن آنزیم دیگرى به نام اینهیبین (که خاصیت باکترى کُشى دارد) مىشود. اینگونه عسلها بعد از حرارت زیاد از رنگ طبیعىشان تیرهتر مىشوند و طعم سوختگى و طعمى شبیه شکلات مىدهند و در هیچ شرایطى رُس (شکرک) نمىکند، که متأسفانه در بازارهاى ما فراوان دیده مىشود.

عسل تک گل: به عسلى مىگویند که زنبور عسل، شهد را از روى «یک نوع» گل خاصى جمع آورى کرده باشد، مثل عسل گون، اقاقیا، آویش، کُنار، مریم گلى، مرکبات و... که بیشتر کاربرد دارویى دارد و معمولا قیمت بالاترى دارد.

نکته:

عسل 100% تک گل، نادر است و در اکثر عسلهاى تک گل مقدار کمى از شهد گلهاى متفرقه هر منطقه وجود دارد.

عسل چهل گیاه: به عسلى مىگویند که زنبور عسل، شهد را از روى گلهاى گوناگونى جمع آورى کرده باشد، یا چند عسل تک گل را طبق یک فرمول خاصى (که از لحاظ رنگ، عطر، طعم و خاصیّت، مطابق اکثر ذائقهها باشد)، مخلوط کرده باشند که اغلب کاربرد تغذیهاى دارد.

عسل بهاره: به عسلى مىگویند که در فصل بهار به دست آمده باشد، مثل عسل مرکبات، اقاقیا، درختان میوه، مانند زردآلو، گلابى، بادام، آلو و...

عسل پاییزه: عسل پاییزه به عسلى مىگویند که از اوایل تابستان تا اواسط پاییز تهیه شده باشد که اغلب از شهد گیاهان صحرایى است.

چند نکته مهم:

1ـ طبع عسل: عسل داراى طبعى معتدل است، بر خلاف تصور اکثر مردم که آن را داراى طبع گرم مىدانند، بنابراین عسل براى همه افراد با هر طبعى و در هر فصلى مناسب است.

2 ـ رنگ عسل: رنگ عسل بستگى به نوع شهدى است که زنبور عسل از آن تغذیه کرده است و از زرد بسیار روشن تا قرمز تیره متغیر است. و هم چنین منطقه جغرافیایى و شرایط آب و هوایى نیز در تعیین رنگ عسل بى تاثیر نیست. بنابراین رنگ عسل نمىتواند عامل تعیین کننده براى تشخیص کیفیت عسل باشد.

3 - عطر و طعم: عطر و طعم عسل نیز مانند رنگ آن متناسب با گیاهى است که زنبور از آن استفاده کرده است.

4 ـ غلظت عسل: عسلهایى که در مناطق مرطوب مثل شمال ایران به دست مىآید اغلب داراى غلظت کم مىباشد مثل عسل مرکبات. و عسلهایى که از مناطق کوهستانى به دست مىآید غالباً داراى غلظت بالاست. بنابراین غلظت نیز نمىتواند عامل تعیین کننده براى تشخیص کیفیّت سل باشد.

5 - عسل شان (عسل موم دار) : چون از نظر گرده گل و بره موم و موم غنى است و حرارت هم ندیده بنابراین از نظر خواص و طعم و عطر در حدّ اعلى است که ان شاءالله در آینده خواص دارویى آن بیان خواهد شد.

6 - عسلى که به عنوان دارو استفاده مىشود علاوه بر اینکه باید 100% طبیعى باشد بایستى کمترین حرارت را دیده و به صورت محلول استفاده شود.

7 - چنانچه عسل نباید در هیچ یک از مراحل (استخراج، تصفیه، بسته بندى) بیش از 45 درجه حرارت ببیند، مصرف کنندگان محترم باید دقت داشته باشند که اگر قصد دارند عسل را همراه شیر، چاى، آب جوش و... مصرف کنند
حتماً پس از ولرم شدن آن، عسل را به آن افزوده تا خواص عسل محفوظ بماند.

8 - مصرف عسل منحصر به فصل خاص و یا صرف آن فقط در صبحانه همراه نان و کره و... نیست بلکه بهترین روش مصرف آن به صورت محلول در آب به همراه افزودن عرقیات مثل گلاب، بیدمشک و... آب مرکبات مثل آب لیموى تازه و... مىباشد و هنگام مصرف هم بهتر است جرعه جرعه میل شود.

9 - چون عسل داراى خاصیت اسیدى است بنابراین از نگهدارى آن در ظروف فلزى خوددارى شود.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: